બૂટસ્ટ્રેપિંગ કે વેન્ચર? કયું મોડેલ પસંદ કરવું?
બિઝનેસ શરૂ કરતી વખતે, મૂડી મેળવવા માટે બે મુખ્ય વિકલ્પો છે: બૂટસ્ટ્રેપિંગ અને વેન્ચર કેપિટલ. બૂટસ્ટ્રેપિંગમાં, ઉદ્યોગસાહસિકો તેમના પોતાના સંસાધનોનો ઉપયોગ કરીને વ્યવસાય શરૂ કરે છે, જ્યારે વેન્ચર કેપિટલમાં બાહ્ય રોકાણકારો પાસેથી મૂડી મેળવવામાં આવે છે. આ બંને પદ્ધતિઓના પોતાના ફાયદા અને નુકસાન છે, અને યોગ્ય પસંદગી તમારા વ્યવસાયના લક્ષ્યો, સંસાધનો અને જોખમ સહન કરવાની ક્ષમતાના આધારે નિર્ધારિત થાય છે.
બૂટસ્ટ્રેપિંગ:
બૂટસ્ટ્રેપિંગ એ પ્રક્રિયા છે જેમાં ઉદ્યોગસાહસિકો ઓછામાં ઓછા નાણા બહારના વ્યક્તિ/સંસ્થા દ્વારા નાણા અથવા ભંડોળ સાથે વ્યવસાય શરૂ કરે છે અને તેનો વિકાસ કરે છે. તેમાં વ્યક્તિગત બચત,સગા-સબંધી દ્વારા જરૂરી નાણા મેળવવામાં આવે છે. પ્રારંભિક વેચાણ આવક અને ખર્ચ ઘટાડવાના વ્યૂહરચનાઓનો ઉપયોગ કરીને કંપનીનું સર્જન થાય છે.
બૂટસ્ટ્રેપિંગના ફાયદા:
સંપૂર્ણ નિયંત્રણ: ઉદ્યોગસાહસિકો તેમના વ્યવસાયના તમામ નિર્ણયો પર સંપૂર્ણ નિયંત્રણ રાખે છે, કારણ કે કોઈ બાહ્ય રોકાણકારો નથી.
માલિકીની પૂર્ણતા: સંપૂર્ણ માલિકી જાળવવાથી, ઉદ્યોગસાહસિકોને નફા અથવા નિર્ણય લેવાની પ્રકિયા પર સપૂર્ણ કાબૂ રહે છે.
પૂર્ણ સ્વતંત્રતા : બાહ્ય દબાણ વિના, ઉદ્યોગસાહસિકો તેમના વ્યવસાયને તેમની પોતાની સ્ટ્રેટેજી મૂજબ નિર્ણયો લેવા સ્વતંત્ર હોય છે!
બૂટસ્ટ્રેપિંગના નુકસાન:
મર્યાદિત સંસાધનો: મર્યાદિત મૂડીના કારણે, વ્યવસાય ઝડપથી વિકસાવવામાં મુશ્કેલી અનુભવી શકે છે.
જોખમ ઊંચું: વ્યક્તિગત સંસાધનોનો ઉપયોગ કરવાથી, ઉદ્યોગસાહસિકો વધુ નાણાકીય જોખમ લે છે.
ધીમો વૃદ્ધિ દર: મર્યાદિત મૂડી અને સંસાધનોના કારણે, વ્યવસાયની વૃદ્ધિ ધીમી પડી શકે છે.
વેન્ચર કેપિટલ:
વેન્ચર કેપિટલ એ રોકાણ છે જે ઉચ્ચ-સંભવિત કંપનીઓને વૃદ્ધિ અને સફળતા માટે આપવામાં આવે છે. વેન્ચર
કેપિટલિસ્ટ્સ (વીસી) સ્ટાર્ટઅપ્સમાં મૂડી રોકાણ કરે છે અને સફળ થવા પર કંપનીના નફામાં ભાગ લે છે (એક્વિઝિશન અથવા પ્રારંભિક જાહેર ઓફર દ્વારા, જેને IPO તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે), પરંતુ જો સ્ટાર્ટઅપ નિષ્ફળ જાય તો તેમનું સંપૂર્ણ રોકાણ ગુમાવવાનું જોખમ સહન કરે છે.
વેન્ચર કેપિટલના ફાયદા:
મોટી મૂડી ઉપલબ્ધતા: વેન્ચર કેપિટલ દ્વારા, સ્ટાર્ટઅપ્સને મોટી માત્રામાં મૂડી મળી શકે છે, જે તેમને ઝડપી ધંધામાં વૃદ્ધિ માટે સક્ષમ કરે છે.
માર્ગદર્શન અને નેટવર્કિંગ: વેન્ચર કેપિટલિસ્ટ્સ સ્ટાર્ટઅપ્સને તેમના અનુભવ અને વ્યાપક નેટવર્ક દ્વારા માર્ગદર્શન અને તેમના સંપર્કોનો લાભ મળે છે.
સ્વીકૃતિ અને વિશ્વસનીયતા: વેન્ચર કેપિટલ રોકાણ સ્ટાર્ટઅપ્સને બજારમાં વધુ વિશ્વસનીયતા અને સ્વીકૃતિ આપે છે.
વેન્ચર કેપિટલના નુકસાન:
નિયંત્રણનું ગુમાવવું: વેન્ચર કેપિટલિસ્ટ્સ સામાન્ય રીતે કંપનીમાં હિસ્સો મેળવતા હોવાથી, ઉદ્યોગસાહસિકો નિયંત્રણ ગુમાવી શકે છે.
ઉચ્ચ અપેક્ષાઓ: વેન્ચર કેપિટલિસ્ટ્સ ઝડપી અને ઉચ્ચ વળતર અપેક્ષિત રાખે છે, જે સ્ટાર્ટઅપ્સ પર દબાણ વધારી શકે છે.
બહાર નીકળવાની યોજના: વેન્ચર કેપિટલિસ્ટ્સ સામાન્ય રીતે 5-7 વર્ષમાં તેમના રોકાણમાંથી બહાર
નીકળવાની યોજના ધરાવે છે, જે સ્ટાર્ટઅપ્સ માટે લાંબા ગાળાના આયોજનમાં અવરોધ બની શકે છે.
બૂટસ્ટ્રેપિંગ અને વેન્ચર કેપિટલની તુલના:
બૂટસ્ટ્રેપિંગ કે વેન્ચર?
કેપિટલ બંનેના પોતપોતાના ફાયદા અને નુકસાન છે, અને યોગ્ય વિકલ્પનો પસંદ કરવો વ્યવસાયના પ્રકાર, ઉદ્યોગસાહસિકના લક્ષ્યો અને બજાર પર આધારિત છે.
નિયંત્રણ: સંપૂર્ણ નિયંત્રણ અને સ્વતંત્રતા.
માલિકી: સંપૂર્ણ માલિકી જાળવવામાં આવે છે.
મૂડી: મર્યાદિત મૂડી ઉપલબ્ધતા.
વૃદ્ધિ દર: ધીમો અને સ્થિર વૃદ્ધિ.
વેન્ચર કેપિટલ:
નિયંત્રણ: નિયંત્રણનું વિતરણ.
માલિકી: માલિકી શેર કરવી પડે છે.
મૂડી: મોટી મૂડી ઉપલબ્ધતા.
વૃદ્ધિ દર: ઝડપી અને ઉચ્ચ વૃદ્ધિદર.
ઉપર મૂજબના સમગ્ર લાભ અને નુકશાનનું એનાલીસીસ કરી ઉદ્યોગ સાહસિક પોતાના ગોલ મૂજબ યોગ્ય લાગતું મોડેલ પસંદ કરી શકે છે!
