પેટન્ટ: વિશ્વગુરુ આમ બની શકાય!
પેટન્ટ એ એક બૌદ્ધિક મિલકત અધિકાર છે, જે એક વ્યક્તિ કે સંસ્થા દ્વારા શોધ કરેલી નવીન શોધને કાયદાકીય સુરક્ષા આપે છે. આ અધિકાર કાયદાનૂસાર જાહેર કરે છે કે શોધકર્તા કે તેની મંજૂરી વિના અન્ય કોઈ તેની શોધનો ઉપયોગ, વેચાણ કે ઉત્પાદન કરી શકતું નથી. આ લેખમાં, પેટન્ટ શું છે, તે રજીસ્ટર કરવાનું મહત્વ, પ્રક્રિયા અને વિવિધ પાસાઓને વિગતવાર સમજાવવામાં આવશે.વિશ્વના વિકસિત દેશો સૌથી વધુ પેટન્ટ ધરાવતા હોય છે. જ્ઞાન પુસ્તકોમાં હોય છે એના કરતા જે નવા જ્ઞાનનું સર્જન કરે એ જ દેશો દૂનિયામાં વિકસિત દેશો બને છે. પેટન્ટ એ જ્ઞાન છે જે પુસ્તકોમાં હોતું નથી! ચાલો ‘આઉટ ઓફ ધી બોક્સ’ પેટન્ટ વિષે માહિતી મેળવીએ.
પેટન્ટ શું છે?
પેટન્ટ એ કાનૂની સ્વરૂપે મંજૂર કરાયેલા અધિકાર છે, જે એ શોધકર્તાને તેની શોધ પર સંપૂર્ણ નિયંત્રણ ધરાવવાનો અધિકાર આપે છે.
મુખ્ય મુદ્દાઓ ક્યાં છે?
નવીનતા (Novelty): શોધ નવી અને મૂળભૂત હોવી જોઈએ.
શોધકાર્ય (Inventiveness): તે સરળતાથી સમજાય તેવું ન હોવું જોઈએ.
ઉદ્યોગમાં ઉપયોગીતા (Industrial Applicability): તે ઉદ્યોગમાં ઉપયોગી અને આચરવામાં યોગ્ય હોવી જોઈએ.
પેટન્ટ કઈ કઈ વસ્તુઓ માટે મેળવવા શકાય છે?
નવા મશીનો અથવા ઉપકરણો.
રાસાયણિક સંયોજનો અથવા દવાઓ.
ઉત્પાદન પ્રક્રિયાઓ.
સોફ્ટવેર અથવા ટેક્નોલોજિકલ ઇનોવેશન (જ્યાં કાયદાની મંજૂરી હોય ત્યાં).
પ્રોડક્ટ ડિઝાઇન કે મેન્યુફેક્ચરિંગ સિસ્ટમ
પેટન્ટનું મહત્વ શા માટે છે?
પેટન્ટ મેળવવું મહત્વનું છે કારણ કે તે શોધકર્તાને અનન્ય અધિકાર આપે છે અને તેમનો વ્યાપારિક લાભ સુરક્ષિત કરે છે.
પેટન્ટના ફાયદા:
1. કાયદાકીય સુરક્ષા:
તમે શોધ કરેલી વસ્તુ માટે અનન્ય અધિકાર મેળવો છો.
કોપી કરનારા પર કાયદાકીય કાર્યવાહી કરી શકાય છે.
2.વિશિષ્ટતાનું સર્જન :
કંપની અથવા વ્યક્તિને માર્કેટમાં નવીનતા માટે ઓળખ મળે છે.
3. મોનોપોલી:
ઉત્પાદન માટે બજારમાં મોનોપોલી પ્રાપ્ત થાય છે.
4. લોઇસેન્સિંગ અને રોયલ્ટી:
તમે તમારી શોધ પર લાઇસેન્સ આપી શકો છો અને રોયલ્ટીથી કમાણી કરી શકો છો.
5. મૂડીરોકાણ:
રોકાણકારો માટે આકર્ષક બનાવે છે કારણ કે તે ટેક્નોલોજીકલ નવીનતા દર્શાવે છે.
પેટન્ટ રજીસ્ટર કરવાની યોગ્યતા
તમારા આઇડિયા કે શોધ પેટન્ટ માટે યોગ્ય છે કે નહીં તે જાણવા માટે નીચેના પરિબળો ધ્યાનમાં રાખવા જોઈએ:
1. નવીનતા: તમારી શોધ નવી હોવી જોઈએ અને તે અગાઉથી જાહેર ન થઈ હોય.
2. ઉપયોગીતા: શોધ ઉપયોગી હોવી જોઈએ અને તે ઉદ્યોગમાં લાગુ કરી શકાય તેવી હોવી જોઈએ.
3. પુનરાવૃત્તિ ન થાય: પેટન્ટ માટેના દાવાઓ અગાઉના પેટન્ટ સાથે મેળ ખાતા હોવા જોઈએ નહીં.
પેટન્ટ રજીસ્ટર કરાવવાની પ્રક્રિયા વિષયક:
1. પહેલું પગલું: શોધનું વિશ્લેષણ
પેટન્ટ સર્ચ કરો:
તમારો આઇડિયા વિશિષ્ટ(યુનિક) છે કે નહીં તેની ખાતરી કરવા માટે પેટન્ટ ડેટાબેઝમાં સર્ચ કરો.
Google Patents
India Patent Office
World Intellectual Property Organization (WIPO)
શોધ સાથે સરખામણી:
ડેટાબેઝમાં અન્ય સમાન શોધોની તુલના કરો અને ખાતરી કરો કે તમારી શોધ નવી છે.
2. પેટન્ટ એપ્લિકેશન તૈયાર કરો
ડોક્યુમેન્ટેશન:
પેટન્ટ માટે ફાઇલ કરતી વખતે નીચેની વિગતો જરૂરી છે:
શોધનું નામ-શોધકર્તાનું નામ અને પરિચય-શોધની વિગતવાર માહિતી -ડાયગ્રામ્સ, આંકડા, અથવા મશીનના માદરી રૂપરેખાઓ-તેનો ઉપયોગ અને તેની ઉપયોગીતા-પેટન્ટ દાવાઓ:-તમે શું શોધ માટે અધિકાર માંગો છો તે સ્પષ્ટ રીતે દર્શાવો.
3. આવેદનપત્ર સબમિટ કરવું
ઓનલાઇન અથવા ઑફલાઇન:
તમે પેટન્ટ માટેનું અરજીપત્રક ઓનલાઇન અથવા પેટન્ટ ઓફિસમાં સબમિટ કરી શકો છો.
ફી ચૂકવણી:
ફાઇલિંગ ફી ચૂકવીને તમારું આવેદન સબમિટ કરો.
4. તપાસ અને સ્ક્રુટિની
પ્રાથમિક તપાસ:
ભારતના પેટન્ટ ઓફિસ દ્વારા તમારું અરજીપત્ર તપાસવામાં આવશે.
જો કોઈ વિવાદ હોય, તો સમાધાન કરવા માટે સમીક્ષા કરવી પડશે.
5. પ્રસિદ્ધિ (Publication)
પેટન્ટ મંજૂરી માટે જાહેર કરવામાં આવે છે.
આ પ્રક્રિયામાં 18 મહિના સુધીનો સમય લાગી શકે છે.
6. ટ્રાયલ અને મંજુરી
વિગતવાર પરિક્ષણ:
પેટન્ટ ઓફિસ તમારા દાવાઓને પુનઃ તપાસશે.
તમારો આઇડિયા નવીન છે કે નહીં તેની ખાતરી કરશે.
મંજુરી:
તમામ માપદંડોને પૂર્ણ કરવા પર તમારું પેટન્ટ મંજૂર કરવામાં આવશે.
પેટન્ટના પ્રકારો
1. પ્રોડક્ટ પેટન્ટ:
નવું મશીન, દવા, કે ઉત્પાદન માટેનું પેટન્ટ.
2. પ્રોસેસ પેટન્ટ:
ઉત્પાદન પ્રક્રિયાઓ માટે પેટન્ટ.
3. ડિઝાઇન પેટન્ટ:
ઉત્પાદનોની મજ્જા કે ડિઝાઇન માટેનું પેટન્ટ.
4. યુટિલિટી પેટન્ટ:
નાની શોધ કે સુધારાવાળી વસ્તુઓ માટેનું પેટન્ટ.
પેટન્ટની સમયસીમા
પેટન્ટ સામાન્ય રીતે 20 વર્ષ માટે માન્ય હોય છે. આ સમયગાળા દરમિયાન શોધકર્તાને તેના પ્રોડક્ટ પર સંપૂર્ણ અધિકાર હોય છે.
ભારતમાં પેટન્ટ રજીસ્ટર માટે ફી સ્ટ્રક્ચર
ફાઇલિંગ ફી:
વ્યક્તિગત અરજી: રૂ. 1,600 થી 8,000
કંપનીઓ માટે: રૂ. 4,000 થી 40,000
તપાસ ફી:
શોધના પ્રકાર પર આધાર રાખે છે.
વર્ષદર ફી:
દરેક વર્ષ માટે અલગ અલગ ફી ચૂકવવી પડે છે.
આવૃતિઓ અને પડકારો
પેટન્ટ રજીસ્ટર કરતી વખતે સામાન્ય સમસ્યાઓ:
1. પાયો ડોક્યુમેન્ટેશનની ખામી.
2. પેટન્ટના દાવાઓમાં સ્પષ્ટતા નહીં.
3. અગાઉના પેટન્ટ સાથે મેલ ખાતું હોવું.
4. લાંબી પ્રક્રિયાની સમયમર્યાદા.
પેટન્ટ લડાઈઓ:
કોઈ બીજી વ્યક્તિ અથવા કંપની દ્વારા તમારું આઇડિયા કોપી કરાતું હોય તો કાયદાકીય કાર્યવાહી કરવા માટે તૈયાર રહો.
પેટન્ટના આંતરરાષ્ટ્રીય પાસાઓ
WIPO (World Intellectual Property Organization):
આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પેટન્ટની રજીસ્ટ્રેશન માટે WIPOનું મહત્વ છે.
PCT (Patent Cooperation Treaty):
એક જ અરજીથી પૃથ્વીના અનેક દેશોમાં પેટન્ટ મેળવવું સરળ બનાવે છે. પેટન્ટ રજીસ્ટર કરાવવું એ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે, જે શોધકર્તાને તેની શોધ માટે કાયદાકીય સુરક્ષા અને આર્થિક લાભ આપે છે. યોગ્ય આયોજન, સચોટ ડોક્યુમેન્ટેશન અને કાયદાકીય પ્રોસેસનું પાલન કરીને પેટન્ટ રજીસ્ટર કરવાની પ્રક્રિયા સરળ બનાવી શકાય છે. પેટન્ટ એ શોધકર્તા માટે એક બૌદ્ધિક પ્રોપર્ટી છે જે તેના વિચારના સંપૂર્ણ સત્તાધિકારને સુરક્ષિત કરે છે.”ગુજરાત રાજ્ય આ બાબતે પછાત અવસ્થામાં છે જે માટે ગુજરાતમાં જાગૃતિની જરૂર છે.
————————————————————————————————
નોંધ: ગુજરાત ઇન્ડસ્ટ્રિયલ ટાઈમ્સ પ્રેસ-પ્રતિનિધિ/લેખક કે એડવર્ટાઈઝમેન્ટ એકઝિકયુટીવ તરીકે જોડાવા આમંત્રે છે. બિઝનેસ અને ઉદ્યોગ વિષયક સમાચાર/લેખો અમને મોકલી શકો છો.
સંપર્ક: +91 9924240334 અથવા તમામ માહિતી સાથે Contact Us પર જઈને ઈ-મેઈલ કરો.
Free register your company in GUJARAT BUSINESS DIRECTORY
સોસિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ પર અમને જોઈન કરો.
Facebook(EDITOR): https://www.facebook.com/profile.php?id=100015664217158
Facebook Page: https://www.facebook.com/Gujarat-Industrial-Times-2462648410416375
x: https://x.com/gujarat_times
Instagram: https://www.instagram.com/rajeshpateleditor_official/
YouTube URL: https://www.youtube.com/channel/UCHFESsRalcfqOLknlVhFBwQ
LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/rajesh-patel-53624118/?originalSubdomain=in
