ગુજરાતમાં MSMEs ની અસલી હાલત: વિકાસના વાયદાઓ વચ્ચે સત્ય શું છે?
ગુજરાત ઉદ્યોગ અને વેપાર માટે જાણીતું રાજ્ય છે. દેશના વિકાસમાં આ રાજ્યનું યોગદાન મોટું છે. જ્યારે આપણે ગુજરાતના ઉદ્યોગોની વાત કરીએ ત્યારે મોટા ઉદ્યોગો અને બહુ-રાષ્ટ્રીય કંપનીઓની સફળતાની વાત ઘણી વાર કરવામાં આવે છે. પણ એક મહત્વનો સવાલ એ છે કે ગુજરાતના MSMEs (માઇક્રો, સ્મોલ એન્ડ મિડિયમ એન્ટરપ્રાઇઝીસ) ની સ્થિતિ કેવી છે? શું વિકાસના વાયદાઓ વાસ્તવમાં નાના ઉદ્યોગોને લાભ આપે છે કે પછી આ ઉદ્યોગો પડકારોનો સામનો કરી રહ્યાં છે?
MSMEs નું મહત્ત્વ અને ગુજરાતમાં તેનું યોગદાન
ગુજરાતમાં MSMEs ઉદ્યોગ ક્ષેત્રનું મોટું અંગ છે. રાજ્યના GDP માં આ ઉદ્યોગોનો મહત્ત્વનો ફાળો છે. નાના અને મધ્યમ ઉદ્યોગો ગુજરાતના હજારો લોકોને રોજગાર આપે છે અને સ્થાનિક અર્થતંત્રને મજબૂતી આપે છે. ખાસ કરીને સુરત, રાજકોટ, વડોદરા, મોરબી અને અમદાવાદ જેવા શહેરોમાં MSMEs ઉદ્યોગો ફૂલીફાલી રહ્યાં છે. ટ્રેડિશનલ ટેક્સટાઇલ, સિરામિક, ઝવેરાત અને મશીનરી ઉદ્યોગોમાં MSMEs મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. પરંતુ આજના સમયગાળામાં, MSMEs અનેક પડકારોનો સામનો કરી રહ્યાં છે. ગજરાતના લગભગ દરેક MSMEs ક્ષેત્રોમાંથી વિવિધ માંગણીઓ સરકાર સમક્ષ મુકી રહી છે જેનું કોઈ સમાધાન થતું દેખાય રહ્યું નથી.સરકારી તંત્ર મોટા કોર્પોરેટ્સ અને ગ્લોબલ કંપનીઓ માટે જ લાલ જાજમ બીછાવતી દેખાય છે,વાસ્તવિકતા એ છે કે સૌથી વધુ રોજગારી ફક્ત MSMEs ક્ષેત્ર જ કરી શકે છે.દેશમાં વધતી જતી બેરોજગારી જે સૌથી મોટો પ્રશ્ન છે એના નિવારણ માટે પણ સરકારો હવે ગંભીર થઇ જવી જોઈએ! ફક્ત યોજનાઓની જાહેરાતોથી કઈ સિદ્ધ થતું નથી!
.ફક્ત MSMEs ઉદ્યોગના મુખ્ય અવરોધો ક્યાં છે?
- નાણાકીય મર્યાદાઓ
નાના ઉદ્યોગો માટે ભંડોળ મેળવવું એક મોટો પડકાર છે. મોટા ઉદ્યોગો સરળતાથી રોકાણ આકર્ષી શકે છે, જ્યારે MSMEs માટે લોન મેળવવી કે ભંડોળ એકત્ર કરવું મુશ્કેલ બની શકે છે. ઘણીવાર, ઉધોગો માટે સરકાર તરફથી જાહેરાત કરાયેલી સહાય MSMEs સુધી પહોંચી શકતી નથી. - માર્જિનલ પ્રોફિટ અને ઊંચા ખર્ચ
મોટા ઉદ્યોગો અને કોર્પોરેટ કંપનીઓની સામે MSMEs ની પ્રોફિટ માર્જિન ઓછી હોય છે. ઉત્પાદન ખર્ચ, કાચા માલના ભાવમાં વધારો અને ઓછી માર્કેટ રીચને કારણે MSMEs પોતાના બિઝનેસને પ્રોફિટેબલ બનાવી શકતા નથી. - ટેકનોલોજી અને નવીનતા
મોટા ઉદ્યોગો ટેકનોલોજી અપનાવીને બજારમાં પોતાની સ્પર્ધાત્મકતા વધારી રહ્યા છે, જ્યારે MSMEs પાસે લિમિટેડ ભંડોળ હોવાના કારણે ટેકનોલોજીકલ અપગ્રેડેશન મુશ્કેલ થઈ જાય છે. ડિઝીટલ માર્કેટિંગ, ઓટોમેશન અને નવીન ઉત્પાદન પદ્ધતિઓ અપનાવવામાં MSMEs પાછળ રહી જાય છે. - માનવ સંસાધન અને કુશળ મજૂરોની કમી
MSMEs માટે કુશળ મજૂરો મેળવવું અને તેમના પગારનું સંચાલન કરવું એક પડકારરૂપ કામ છે. મોટા ઉદ્યોગો વધુ પગાર અને સારા સુવિધાઓ આપી શકાય છે, જ્યારે નાના ઉદ્યોગો માટે આ શક્ય નથી. - સરકારી નીતિઓ અને તેમની અમલવારી
MSMEs માટે સરકારે અનેક સહાય યોજનાઓ જાહેર કરી છે, પણ અમલવારીમાં ઘણા પ્રશ્નો છે. લોન મેળવવાની પ્રક્રિયા લાંબી અને જટિલ છે, અને નાના ઉદ્યોગકારો માટે સરકારી સહાય પ્રાપ્ત કરવી મુશ્કેલ સાબિત થઈ શકે છે.
MSMEs માટે નવી તકો અને ઉકેલ
- સરકારી સહાયનો યોગ્ય ઉપયોગ
MSMEs માટે સરકાર દ્વારા આપેલ સ્કીમ્સ અને લોન પ્રોગ્રામ્સનો સદુપયોગ કરવો જરૂરી છે. ‘પ્રધાનમંત્રી મુદ્રાયોજના’, ‘સ્ટાર્ટઅપ ઈન્ડિયા’, ‘મેક ઇન ઈન્ડિયા’ અને ‘આત્મનિર્ભર ભારત’ જેવા પ્રોગ્રામ MSMEs માટે ફાયદાકારક બની શકે છે પણ ફિલ્ડ પર તેની અસરકારક અમલવારી હજી દેખાય નથી! - ડિજિટલાઈઝેશન અને આધુનિક ટેકનોલોજી અપનાવવી
MSMEs જો ટેકનોલોજી અપનાવે અને ડિજિટલ માર્કેટિંગ, ઈ-કોમર્સ અને ઓટોમેશન તરફ ધ્યાને કેન્દ્રિત કરે, તો તેઓ પોતાની સ્પર્ધાત્મકતા વધારી શકે છે. - માર્ગદર્શન અને તાલીમ
MSMEs ઉદ્યોગકારોને માર્ગદર્શન અને ટ્રેનીંગ આપવી જરૂરી છે જેથી તેઓ બજારની નવી તકો અને ટેક્નોલોજીના બદલાતા સ્વરૂપને અનુસરી શકે. સરકારી અને ખાનગી સંસ્થાઓ દ્વારા રેગ્યુલર સેમિનાર અને વર્કશોપ્સ આયોજિત કરવાં જોઇએ. ઇન્ડસ્ટ્રીયલ એસોસિયેશન દ્વારા ગ્લોબલ ટ્રેડ ફેર નિયમિત આયોજનો કરી વૈશ્વિક બજારમાં પ્રવેશ અનુકૂળ બનાવી શકાય. - જથ્થાબંધ ખરીદી અને ક્લસ્ટર ડેવલપમેન્ટ
MSMEs માટે જુદા-જુદા ઉદ્યોગો સાથે જોડાઈને કો-ઓપરેટિવ મોડલમાં કામ કરવું ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. જથ્થાબંધ ખરીદી અને સંયુક્ત ઉત્પાદન તેમને ખર્ચ ઘટાડવામાં મદદ કરશે.
નિષ્કર્ષ
ગુજરાતમાં MSMEs ની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા છે, પણ તેમને ટકી રહેવા અને વિકાસ કરવા માટે અનેક પડકારોનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. સરકારે MSMEs માટે વિવિધ યોજનાઓ લાવી છે, પણ તેનો અસરકારક અમલ જરૂરી છે. નાના ઉદ્યોગોને ટેકનોલોજી અપનાવી, ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ પર જવા માટે પ્રોત્સાહન આપવું જરૂરી છે. MSMEs માટે યોગ્ય નીતિઓ, લોનની સરળ ઉપલબ્ધતા કરાવવી અને ટેક્નોલોજી અપનાવવાની તકો ઊભી કરવી અનિવાર્ય છે. જો MSMEs મજબૂત રહેશે, તો ગુજરાતનું ઉદ્યોગ ક્ષેત્ર પણ વધુ વિકાસ પામશે અને નાના ઉદ્યોગકારો માટે પણ એક નવો રસ્તો ખુલશે. સરકારો હવે MSMEs ક્ષેત્રને અવગણના કરે એ ગુજરાત કે દેશના હિતમાં નથી!
———————————————————————————————–
નોંધ: દરેક ઔદ્યોગિક-વ્યાપારી એસોસિએશનો,મંડળો,કંપનીઓ, વિદ્યાર્થીઓ અમને તેમના પ્રશ્નો કે બિઝનેસ અને ઉદ્યોગ વિષયક સમાચાર/લેખો અમને મોકલી શકો છો.એડવર્ટાઈઝમેન્ટ માટે સંપર્ક: +91 9924240334 અથવા તમામ માહિતી સાથે Contact Us પર જઈને ઈ-મેઈલ કરો.
Free register your company in GUJARAT BUSINESS DIRECTORY
