આજી જી.આઈ.ડી.સી. સૌરાષ્ટ્રના મહત્વના ઔદ્યોગિક ઝોનના નવા સમાચાર શું છે?
ગુજરાત રાજ્ય ભારતના ઔદ્યોગિક વિકાસનું એક મહત્વનું કેન્દ્ર રહ્યું છે, અને રાજકોટ શહેર આ દિશામાં હંમેશા અગ્રેસર રહ્યું છે. રાજકોટ નજીક આવેલું આજી જી.આઈ.ડી.સી. (ગુજરાત ઇન્ડસ્ટ્રીયલ ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશન) એક એવું ઔદ્યોગિક વસાહત છે, જે નાના અને મધ્યમ ઉદ્યોગો (MSME) માટે જાણીતું છે. 2025માં, આજી જી.આઈ.ડી.સી. એ રાજકોટના ઔદ્યોગિક નકશા પર એક નવી ઓળખ બનાવી છે, જેના વિશે આપણે આ લેખમાં વિગતવાર ચર્ચા કરીશું.
આજી જી.આઈ.ડી.સી. ની સ્થાપના 1980ના દાયકામાં થઈ હતી, અને તે સમયે રાજકોટ શહેરથી લગભગ 8 કિલોમીટર દૂર આજી નદીના કિનારે આવેલું હતું આજે તો શહેરની મધ્યમાં આવી ગયું છે એમ કહી શકીએ. આ વસાહત 200 હેક્ટરથી વધુ વિસ્તારમાં ફેલાયેલી છે અને તેમાં 500થી વધુ ઔદ્યોગિક એકમો કાર્યરત છે. મુખ્યત્વે ઓટોમોબાઈલ પાર્ટ્સ, એન્જિનિયરિંગ, ટેક્સટાઈલ, અને પ્લાસ્ટિક ઉદ્યોગો અહીં સક્રિય છે. 2025ની શરૂઆતમાં, રાજ્ય સરકારે આજી જી.આઈ.ડી.સી. ને “ગ્રીન ઇન્ડસ્ટ્રીયલ ઝોન” તરીકે વિકસાવવાની યોજના જાહેર કરી છે, જે એક નવી પહેલ છે. આ યોજના હેઠળ, આજી જી.આઈ.ડી.સી. ને સંપૂર્ણપણે રિન્યુએબલ એનર્જી પર નિર્ભર ઔદ્યોગિક વસાહત બનાવવાનો લક્ષ્યાંક રાખવામાં આવ્યો છે. આ માટે ₹100 કરોડનું બજેટ ફાળવવામાં આવ્યું છે, જેનો ઉપયોગ સોલાર પેનલ્સ, વિન્ડ એનર્જી, અને બાયોગેસ પ્લાન્ટ સ્થાપવા માટે કરવામાં આવશે.
આજી જી.આઈ.ડી.સી. માં 2025માં થયેલા વિકાસમાં એક મોટું પગલું એ છે કે અહીં 15 નવા ઔદ્યોગિક એકમો શરૂ કરવામાં આવ્યા છે, જેમાંથી 8 ઇલેક્ટ્રિક વાહન (EV) પાર્ટ્સ ઉત્પાદન સાથે સંકળાયેલા છે. ગુજરાત સરકારે ઇલેક્ટ્રિક વાહન ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ખાસ નીતિઓ જાહેર કરી છે, અને આજી જી.આઈ.ડી.સી. ને આ ઉદ્યોગનું હબ બનાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવી રહ્યો છે. આ નવા એકમો દ્વારા લગભગ 800 નવી નોકરીઓનું સર્જન થયું છે, જેમાંથી મોટાભાગની નોકરીઓ સ્થાનિક યુવાનો અને ટેકનિકલ નિષ્ણાતો માટે છે. આ એકમો ભારતની મોટી EV કંપનીઓ જેમ કે ટાટા ઇલેક્ટ્રિક અને ઓલા ઇલેક્ટ્રિક માટે બેટરી પેક્સ, મોટર્સ, અને ચાર્જિંગ સ્ટેશનના પાર્ટ્સનું ઉત્પાદન કરી રહ્યા છે. આ ઉપરાંત, આજી જી.આઈ.ડી.સી. એ આ એકમોને 3 વર્ષ માટે વીજળીના દરમાં 20% રાહત આપવાની જાહેરાત કરી છે, જેથી ઉદ્યોગોને વધુ પ્રોત્સાહન મળે.
આજી જી.આઈ.ડી.સી. માં ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ પણ એક નવી દિશામાં આગળ વધી રહ્યો છે. 2025માં, આજી જી.આઈ.ડી.સી. એ “સ્માર્ટ ઇન્ડસ્ટ્રીયલ ઝોન” પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યો છે, જેના અંતર્ગત આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) અને ઈન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સ (IoT) ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. આ પ્રોજેક્ટ હેઠળ, ઔદ્યોગિક એકમોમાં AI-આધારિત મશીનો ઇન્સ્ટોલ કરવામાં આવી છે, જેનાથી ઉત્પાદન ક્ષમતા 25% વધી છે અને ખર્ચમાં 15% ઘટાડો થયો છે. IoT ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને, એકમોમાં ઊર્જા વપરાશ, વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ, અને ઉત્પાદન પ્રક્રિયાનું રીઅલ-ટાઇમ મોનિટરિંગ શરૂ કરવામાં આવ્યું છે. આ પહેલથી ખાસ કરીને ઓટોમોબાઈલ અને એન્જિનિયરિંગ એકમોને ફાયદો થયો છે, કારણ કે તેઓ હવે ગુણવત્તા અને કાર્યક્ષમતામાં વધારો કરી શકે છે.
જોકે, આજી જી.આઈ.ડી.સી. માં કેટલાક પડકારો પણ સામે આવ્યા છે, જેનો ઉકેલ લાવવો જરૂરી છે. પાણીની અછત એ એક મોટો મુદ્દો રહ્યો છે, ખાસ કરીને ટેક્સટાઈલ અને પ્લાસ્ટિક ઉદ્યોગો માટે, જેને મોટા પ્રમાણમાં પાણીની જરૂર હોય છે. આજી નદીનું પાણી ઔદ્યોગિક ઉપયોગ માટે યોગ્ય નથી, અને નર્મદા નહેરમાંથી પાણીનો પુરવઠો હજુ પૂરતો નથી. જી.આઈ.ડી.સી. અધિકારીઓએ આ સમસ્યાને ઉકેલવા માટે એક નવો રેઇનવોટર હાર્વેસ્ટિંગ પ્લાન્ટ સ્થાપવાની યોજના બનાવી છે, જે 2026 સુધીમાં પૂર્ણ થશે. આ પ્લાન્ટ દ્વારા વરસાદી પાણીનો સંગ્રહ કરીને ઔદ્યોગિક ઉપયોગ માટે પુરવઠો વધારવામાં આવશે. આ ઉપરાંત, ટ્રાફિક અને લોજિસ્ટિક્સની સમસ્યાઓને ઉકેલવા માટે, આજી જી.આઈ.ડી.સી. ને રાજકોટ-અમદાવાદ રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ સાથે જોડવાનો રોડ પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં આવ્યો છે, જેનાથી માલની હેરફેર સરળ બનશે.
આજી જી.આઈ.ડી.સી. ના ઉદ્યોગપતિઓએ આ નવા વિકાસને આવકાર્યો છે અને તેને રાજકોટના ઔદ્યોગિક ભવિષ્ય માટે એક સકારાત્મક પગલું ગણાવ્યું છે. એક EV પાર્ટ્સ ઉત્પાદકે જણાવ્યું કે, “આજી જી.આઈ.ડી.સી. ની ગ્રીન ઇન્ડસ્ટ્રીયલ ઝોન યોજના અને સ્માર્ટ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ અમને વૈશ્વિક બજારમાં સ્પર્ધાત્મક બનાવશે.” આ ઉપરાંત, આજી જી.આઈ.ડી.સી. એ સ્થાનિક લોકો માટે રોજગારીની તકો વધારવા એક ટેકનિકલ તાલીમ કેન્દ્ર શરૂ કરવાની યોજના બનાવી છે, જેમાં યુવાનોને EV ટેકનોલોજી, AI, અને IoT ની તાલીમ આપવામાં આવશે. આ કેન્દ્ર 2025ના અંત સુધીમાં શરૂ થશે અને દર વર્ષે 500 યુવાનોને તાલીમ આપશે.
ભવિષ્યની દૃષ્ટિએ, આજી જી.આઈ.ડી.સી. રાજકોટનું એક મોટું ઔદ્યોગિક હબ બનવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. ગુજરાત સરકારે આજી જી.આઈ.ડી.સી. માં ફૂડ પ્રોસેસિંગ અને ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગોને પણ આકર્ષવાની યોજના બનાવી છે, જેનાથી વધુ રોકાણ આવશે. આ ઉપરાંત, જી.આઈ.ડી.સી. એ એક ઇફ્લુએન્ટ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ (ETP) સ્થાપવાની યોજના બનાવી છે, જેથી ઔદ્યોગિક કચરાનું નિકાલ પર્યાવરણને અનુકૂળ રીતે થઈ શકે. આ યોજનાઓથી આજી જી.આઈ.ડી.સી. ને ટકાઉ અને આધુનિક ઔદ્યોગિક વસાહત તરીકે વિકસાવવામાં આવશે.
આજી જી.આઈ.ડી.સી. 2025માં રાજકોટના ઔદ્યોગિક વિકાસનું એક નવું કેન્દ્ર બની રહ્યું છે. ગ્રીન ઇન્ડસ્ટ્રીયલ ઝોન, સ્માર્ટ ટેકનોલોજી, અને EV ઉદ્યોગના વિકાસથી આજી જી.આઈ.ડી.સી. એ નવી ઓળખ મેળવી છે. જોકે, પાણીની અછત અને લોજિસ્ટિક્સ સમસ્યાઓને ઉકેલવા માટે સરકાર અને જી.આઈ.ડી.સી. એ સાથે મળીને કામ કરવું જોઈએ. આ પગલાંથી આજી જી.આઈ.ડી.સી. ગુજરાતના ઔદ્યોગિક ભવિષ્યને વધુ ઉજ્જવળ બનાવશે.
